تنش بین چین و آمریکا بالا گرفت| پکن در دریا و آسمان تایوان به دنبال چیست؟
طبق اعلام پکن این رزمایش تا روز یکشنبه ادامه خواهد داشت و به هواپیما‌ها و کشتی‌ها هشدارداده شده است تا از ورود به مناطق عملیات اجتناب کنند. به نظر می‌رسد این رزمایش قرار است تمرینی برای محاصره تایوان وحمله به این جزیره تحت حمایت آمریکا و متحدانش باشد.
چین دارای با ۲ میلیون نظامی بزرگترین ارتش جهان را دارد. تعداد ناو‌های این کشور بسیار بیشتر از ناو‌های نیرو‌های نظامی تحت فرماندهی آمریکای تایوان است. این نیرو‌ها متعهد شده‌اند که در برابر اقدامات خصمانه حزب کمونیست چین برای سلطه بر دموکراسی خودگردان تایوان مقاومت کند.
خریس تمپلمن، کارشناس علوم سیاسی دانشگاه استنفورد می‌گوید: «برقراری مجدد تعادلی پایدار میان چین و تایوان نیازمند دیپماسی پیچیده‌ای است. در نهایت نمی‌دانم این تقابل چگونه خواهد بود، اما به نظر من چند هفته سختی را پیش رو خواهیم داشت.»
پکن می‌گوید با وجود این که جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا صلاحیت جلوگیری از سفر نانسی پلوسی را ندارد، این سفر را اقدامی خصمانه از جانب دولت آمریکا دانسته و در تلافی آن رزمایشی با حضور هواپیما‌های جنگی، کشتی‌های نیروی دریایی و عملیات موشکی در ۶ نقطه اطراف جزیره تایوان، آغاز کرده است. این رزمایش در ۲۰ کیلومتری ساحل جزیره انجام می‌شود که به طور بالقوه تجاوزی به مرز‌های آبی تایوان است.
رزمایش‌هایی که با به کارگیری مهمات جنکی انجام می‌شوند، محکی برای سنجش توانایی ارتش در شرایط جنگی واقعی هستند. رزمایش پکن نشان‌دهنده شدت عملیات نظامی چین برای کنترل تایوان و علیه استقلال این جزیره است.
رزمایش اخیر چین بزرگترین و تهدیدآمیزترین اقدام نظامی پکن علیه تایوان از زمان پرتاب موشک‌هایی به خاک این جزیره در سال‌های ۱۹۹۵ و ۱۹۹۶ است که در پاسخ به بازدید لی تنگ هویی، رئیس جمهوری وقت تایوان از آمریکا صورت گرفت.
چین بار‌ها هواپیما‌های جنگی خود را بر فراز منطقه «شناسایی پدافند هوایی» تایوان به پرواز درآورده و در چند مورد نیز از تنگه تایوان که مرز این جزیره محسوب می‌شود، عبور کرده است. اما تاکنون از تهاجم نظامی مستقیم یا حملاتی که آتش درگیری منطقه‌ای را شعله‌ور سازد اجتناب کرده است.
چرا چین این تحرکات را انجام می‌دهد و به دنبال چه دست‌آوردی است؟
پکن برخلاف رویکرد آمریکا و دموکراسی‌خواهان تایوان، بار‌ها اعلام کرده است که تایوان باید تحت کنترل چین درآید.
دیدار «پلوسی» از تایوان درست زمانی انجام شد که «شی جین پینگ»، رئیس جمهور و فرمانده نیرو‌های مسلح چین، خود را برای سومین دوره پنج‌ساله رهبری حزب کمونیست آماده می‌کند. «شی» هیچ جانشینی برای خود معرفی نکرده است و علیرغم انتقاداتی که به مدیریت اقتصادی وی، تاحدی به دلیل رویکرد سختگیرانه‌اش به بحران کرونا و کاهش تدریجی ارتباط با غرب وارد می‌دانند، قدرت بسیاری بدست آورده است.
«شی» اعلام کرده است که سرنوشت تایوان نمی‌تواند به مدت نامعلومی نامشخص باقی بماند و مقامات نظامی آمریکا معتقدند که چین ممکن است در چند سال آینده به راه حل‌نظامی برای الحاق کامل تایوان به خاک خود متوسل شود. طبق قانون اساسی چین، تایوان بخشی از قلمرو این کشور به شمار می‌آید.
براساس «قانون ضد گریز از حاکمیت مرکزی» چین که در سال ۲۰۰۵ میلادی تصویب شد این کشور در صورتی که «امکان اتحاد مسالمت آمیز کاملا از بین برود» مجاز به استفاده از تهاجم نظامی علیه تایوان است. البته این قانون درشرایطی عملیاتی خواهد بود که یا تایوان رسما اعلام استقلال کند یا مداخله نیرو‌های خارجی در این راه صورت پذیرد.
چین مصر است که تایوان باید بپذیرد بخشی از خاک این کشور و تحت حاکمیت دولت مستقر در پکن است. اما ساکنان این جزیره قاطعانه از وضعیت موجود استقلال بالفعل تایوان در برابر تهدید‌های نظامی و کارزار‌های بی‌امان چین که هدفش به انزوای دیپلماتیک کشاندن تایوان است، حمایت می‌کنند. با توجه به این که چین مدل حاکمیت هنگ کنگ را الگوی اصلی آینده نظام سیاسی مطلوب خود در تایوان اعلام کرده است، به خاطر سرکوب بی رحمانه حقوق سیاسی و آزادی بیان در هنگ کنگ توسط دولت پکن، امروزه احساسات استقلال طلبانه مردم تایوان بسیار تقویت شده است.
پاسخ تایوان و ایالات متحده در قبال رفتار چین چیست؟
تایوان ارتش خود را به حالت آماده‌باش درآورده است و رزمایش‌های دفاعی شهری برگزار می‌کند. اگرچه قدرت و تعداد ۱۶۵ هزار نفره اعضای نیرو‌هایی هوایی و دریایی ارتش این کشور در مقایسه با چین ناچیز به شمار می‌آید، اما تایوان با تجهیز ارتش خود به تسلیحات پیشرفته و سامانه‌های هشدار سریع، تلاش کرده است عملیات تهاجم نظامی را تا حد امکان برای چین دشوار سازد.
تهاجم نظامی روسیه به اوکراین، که با حمایت ضمنی چین همراه بود، برای «تایپه» که اکنون به دنبال ارتقای اساسی آموزشی و تاکتیکی نیرو‌های خود است، مثل زنگ بیدارباشی عمل کرده است.
علیرغم اعتراض چینی‌ها، در حال حاضر تعداد زیادی از ناو‌ها و دیگر تجهیزات نظامی آمریکایی شامل ناو هواپیمابر «یو اس اس رونالد ریگان» و گروه ضربتی مستقر بر آن، در مناطقی نزدیک به تایوان مستقر هستند. همچنین آمریکا ادعاهی چین مبنی بر حاکمیت بر تنگه تایوان و حق بازرسی نیرو‌های چینی از کشتی‌ها در این تنگه را نمی‌پذیرد.
چه خطراتی وجود دارد و تنش‌ها تا چه زمانی ادامه پیدا می‌کنند؟
هنوز مشخص نیست که آیا چین می‌خواهد پس از انجام این دور از رزمایش‌ها سطح تنش را همچنان بالا نگاه دارد یا خیر. اگرچه سخن‌گویان وزارت‌های امور خارجه و دفاع و کابینه دولت تایوان متعهد شده اند که دولت تسای اینگ ون، رئیس جمهور تایوان و دولت ایالات متحده، عواقب ناشی از سفر پلوسی به تایوان را پذیرفته‌اند، اما هنوز جزئیاتی درمورد اهداف این سفر و چگونگی نیل به آن‌ها در دسترس نیست.
جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید در پی بازدید نانسی پلوسی از تایوان و با در نظرداشت ابعاد رزمایش چین، می‌گوید: «هرنوع حادثه‌ای محتمل است. ما معتقدیم عملکرد چین غیرمسئولانه است و باعث افزایش بی‌دلیل سطح تنش می‌شود.»
واشنگتن با انجام سفر‌های سطح بالا، افزایش سطح ارتباط سیاسی و فروش تسلیحات، نگرانی‌های پکن را نادیده گرفته است.
تمپلمن، کارشناس علوم سیاسی دانشگاه استنفورد می‌گوید: «سازش موقت طولانی مدت بین چین و آمریکا به طور جدی چالش برانگیز شده است. واشنگتن به طور کلی نگرانی کمی نسبت به توهین‌آمیز تلقی شدن رفتارش دارد و توجهی به خواسته‌های چین در قبال تایوان نمی‌کند.»
